Đất nước Israel nằm bên bờ Địa Trung Hải, đây là nhà nước Do Thái duy nhất trên toàn thế giới. Palestine là cộng đồng người gốc Arab đang sinh sống rải rác tại nhiều phần đất của người Israel kiểm soát, và họ cũng muốn thành lập một nhà nước Palestine trên chính vùng đất này. Cuộc xung đột Israel và Palestine là cuộc xung đột xem ai sẽ nhận được phần đất nào và kiểm soát phần đất như thế nào.

Tổng thống Mỹ Donald Trump công nhận Jerusalem là thủ đô Israel làm nóng lại một trong các điểm xung đột phức tạp và nhạy cảm nhất trong lịch sử thế giới hiện đại.

Israel và Palestine căng thẳng, xung đột

Bờ Tây, Jerusalem và Dải Gaza

Phần đất đang xảy  tranh chấp giữa chính quyền Israel và người Palestine gồm có Dải Gaza và Bờ Tây (vùng đất nằm tại bờ tây sông Jordan). Bờ Tây hiện là nơi sinh sống của 2,6 triệu người Palestine và đây sẽ là phần đất đặt nhà nước của người Palestine. Israel đã xâm chiếm Bờ Tây vào năm 1967 và cho người Do Thái đến định cư.

Ngày nay, Bờ Tây đang được đặt dưới quyền kiểm soát của Israel, Nhà nước Palestine cũng tuyên bố chủ quyền với vùng đất này và được quyền thực hiện một số chức năng của chính phủ. Người Palestine ở đây phải chịu sự quản lý của luật quân sự Israel trong khi đó người Israel định cư ở Bờ Tây được điều chỉnh bằng luật dân sự. Việc này dẫn đến sự phản kháng của người Palestine và gây ra những cuộc xung đột giữa 2 bên.

Sau quyết định công nhận Jerusalem là thủ đô của Israel từ Tổng thống Mỹ Donald Trump dẫn đến sự phản đối từ nhiều phía khi Palestine muốn phần phía đôn thành phố này trở thành thủ đô của nhà nước tương lai.

Christian Science Monitor đã đưa ra ví dụ về việc này như sau 2 cậu bé 15 tuổi, gần nhà nhau, đều đang vỡ giọng và đang dậy thì, sẽ nhận  số phận khác nhau cho cùng một việc ném đá vào xe cộ. Lý do cho việc này rất đơn giản: Một cậu bé là người Israel và cậu bé kia là người Palestine.

Các số liệu đã cho thấy  chỉ có 53 thiếu niên Israel bị bắt do ném đá trong 6 năm từ 2008 đến 2014 và 89%  được thả mà không chịu truy tố. Trong cùng thời gian đó, có đến 1.142 thiếu niên người Palestine đã bị bắt và 528 người bị truy tố. Tất cả họ đều bị kết tội. Các luật sư đã cho biết mức phạt sẽ từ 3 đến 8 tháng trong nhà tù quân sự. Bộ Tư pháp Israel nói rằng việc này chỉ chứng tỏ một điều là người Palestine phạm tội nhiều hơn.

Hiện nay có khoảng 500.000 người Do Thái sinh sống tại Bờ Tây. Nếu Israel và Palestine đạt được thỏa thuận 2 nhà nước, một số người Israel sẽ phải rời khổi Bờ Tây và  khu định cư của người Do Thái tại Bờ Tây sẽ được tính là đất của Israel. Cho đến hiện tại, hai bên vẫn không quyết được sẽ phải phân chia như thế nào.

Trọng tâm là quyết định gây tranh cãi của Tổng thống Mỹ Donald Trump là Jerusalem thủ đô của Israel. Trong khi cả Israel lẫn Palestine đều muốn Jerusalem trở thành thủ đô của họ và vấn đề thương lượng chia sẻ thành phố này như thế nào đã diễn ra trong hàng thập niên.

 việc Mỹ công nhận Jerusalem thuộc về Israel khiến các nhà bình luận lo ngại rằng việc này sẽ đẩy việc đàm phán  giữa Israel và Palestine đi vào bế tắc.

Trong khi đó, dù đây là nơi sinh sống của người Palestine và nằm trong khu vực tranh chấp với Israel, Dải Gaza lại thuộc quyền kiểm soát của nhóm vũ trang Hồi giáo Hamas, trong khi nhà nước của người Palestine tại Bờ Tây là Tổ chức Giải phóng Palestine (PLO).

Hamas và PLO

Đến thời gian gần đây, 2 nhóm này mới đạt được thỏa thuận cho việc gác mâu thuẫn qua một bên. Nhiều thập kỷ trôi qua, 2 nhóm này vẫn không thể dung hòa về tư tưởng và cách giải quyết vấn đề giữa Israel và Palestine, 2 bên thậm chí từng xảy ra xung đột vũ trang.

N1990, PLO, dẫn đầu là phe Fatah, sau nhiều năm đối đầu và đã chọn cách thương lượng với Israel, đồng nghĩa chấp nhận sự tồn tại của nước Israel. PLO đã từ bỏ việc đối kháng bằng bạo lực và ủng hộ nghị quyết 242 từ Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc, xây dựng một nhà nước Palestine dựa vào đường biên giới năm 1967 ( Bờ Tây, Đông Jerusalem và Gaza) nằm dọc theo biên giới Israel.

Hamas đã bị cáo buộc cho những vụ đánh bom tự sát nhằm vào Israel vào năm 1990 đến năm 2000. Nhưng một số ý kiến cho rằng cũng chính Hamas đã thiết lập hệ thống an sinh xã hội tốt hơn cho người Palestine nhằm thay thếcho thể chế của chính quyền do PLO đứng đầu thiết lập vốn đã tham nhũng.

Vào năm 2006, Hamas đã giành được đa số phiếu bầu trong cuộc bầu cử chính quyền Palestine và được quyền điều hành nhà nước người Palestine tại cả Bờ Tây lẫn Gaza. Nhưng đã phát sinh một vấn đề: Hamas từ chối công nhận những thỏa thuận trước đây mà chính quyền Palestine đã đạt được với Israel. Ngay sau đó phương Tây đã rút các viện trợ dành cho chính quyền Palestine. Căng thẳng ngày càng gia tăng và xung đột bùng nổ, dẫn đến tình trạng Hamas độc lập điều hành Dải Gaza trong khi Bờ Tây đang thuộc quyền kiểm soát của PLO.

Về phía Israel công nhận lực lượng nắm quyền tại Bờ Tây là đại diện người Palestine tham gia vào đàm phán giải quyết xung đột.

Vùng đất thánh của quá khứ, việc tranh chấp của hiện tại

Jerusalem là vùng đất thánh nghìn năm của 3 tôn giáo lớn và đây là một phần trong luận điểm của các nhóm trong việc tranh giành quyền kiểm soát khu vực này, các tranh chấp của hiện tại chủ yếu bắt nguồn từ những sự kiện diễn ra vào thế kỷ 20.

Các cuộc chiến vào thế kỷ 20 đã hình thành đường biên giới Israel, Bờ Tây và Gaza vào ngày nay, dù vậy, việc đàm phán để chia các vùng đất này vẫn còn đang tiếp diễn và khó kết thúc sớm.

Vào giữa thế kỷ 20, người Do Thái đã chạy trốn sự đàn áp tại châu Âu và muốn lập nên nhà nước ngay tại quê nhà của họ. Khi đó, nơi đây là nơi sinh sống của người Arab và người Hồi giáo. Những người Arab đã không chấp nhận và  chống lại việc này, mọi kế hoạch của Liên Hợp Quốc nhằm giải quyết trong hòa bình đều thất bại. Israel và những quốc gia Arab lân cận đã nhiều lần xung đột để giành lấy đất đai tại đây.

Sự phân chia ở hiện nay là kết quả của các cuộc chiến tranh vào thời điểm đó, đặc biệt quan trọng là cuộc chiến vào năm 1948 và “chiến tranh 6 ngày” vào năm 1967.